Lãi suất danh nghĩa là khái niệm được hầu hết các nhà đầu từ và khách hàng vay vốn quan tâm bởi cùng với lãi suất thực tế, lãi suất danh nghĩa có ảnh hưởng đến quyền lợi trực tiếp của họ. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa thực sự hiểu rõ lãi suất danh nghĩa là gì cũng như phân biệt được lãi suất thực tế và lãi suất danh nghĩa. Cùng Cozmo tìm hiểu thông qua bài viết sau nhé!
Lãi suất danh nghĩa là gì?
Lãi suất danh nghĩa là tỷ lệ biểu thị sự gia tăng của tiền sau một thời gian đầu tư hay vay vốn nhất định (thường là 1 năm) mà chưa tính đến sự thay đổi sức mua của đồng tiền trong khoảng thời gian đó. Hay nói cách khác là chưa đề cập đến vấn đề lạm phát của thị trường trong thời gian đó.
Như vậy, lãi suất danh nghĩa chính là mức lãi suất mà khách hàng kiếm được từ tiền của mình nếu có tài khoản tiết kiệm hoặc là mức lãi suất mà khách hàng phải trả khi vay tiền.
Ví dụ: Khách hàng vay vốn tại ngân hàng, mức lãi suất áp dụng cho khoản vay được thỏa thuận rõ ràng trên hợp đồng vay là 11%/năm, Như vậy, lãi suất danh nghĩa trong trường hợp này là 11%.
Phân biệt lãi suất thực và lãi suất danh nghĩa
Phân biệt trên khái niệm
Theo như ở trên thì khái niệm về lãi suất danh nghĩa đã được định nghĩa rõ ràng là tỷ lệ biểu thị sự gia tăng của tiền sau một thời gian nhất định chưa tính đến sự thay đổi sức mua của đồng tiền trong khoảng thời gian đó. Lãi suất danh nghĩa là mức lãi suất ứng với tiền lãi khách hàng thu về khi gửi tiết kiệm hoặc ứng với tiền lãi mà khách hàng phải trả khi khách hàng vay vốn.
Trong khi đó, lãi suất thực tế là lãi suất ứng mà khách hàng thực sự thu về từ một khoản gửi tiết kiệm hay phải trả cho một khoản vay sau khi đã tính toán đến sự lạm phát (sự gia tăng về giá cả hàng hoá và dịch vụ) của thị trường.
Như vậy có thể thấy, lãi suất danh nghĩa bỏ qua sự tác động của tỷ lệ lạm phát còn lãi suất thực tế lại tính toán đến sự tác động mà lạm phát gây ra cho sức mua của đồng tiền. Do đó, lãi suất danh nghĩa và lãi suất thực tế khác nhau về sự tính toán đến lạm phát hay không.
Phân biệt dựa trên đặc điểm
Xét về đặc điểm thì lãi suất danh nghĩa là tỷ lệ khách hàng nhận được hay phải trả, lãi suất danh nghĩa chỉ mang tính chất tham khảo nhiều hơn so với sự tính toán về sự nhận được bởi lãi suất danh nghĩa không chứa đựng yếu tố lạm phát.
Còn lãi suất thực tế sẽ được áp dụng để đo lường sức mua của biên lai tiền lãi, do đó lãi suất thực tế được khách hàng hay các tổ chức tín dụng xem xét cẩn thận để đảm bảo lợi ích đúng của khách hàng cũng như tổ chức tín dụng bởi lãi suất thực tế là lãi suất sau khi đã trừ đi tỷ lệ lạm phát.
Phân biệt dựa trên công thức tính
Cách tính lãi suất danh nghĩa:
Cách tính lãi suất danh nghĩa được hiểu qua ví dụ sau.
Nếu khách hàng vay ngân hàng 20 triệu đồng với mức lãi suất là 8% thì lãi suất danh nghĩa là 8%. Như vậy, lãi suất danh nghĩa chính là mức lãi suất các tổ chức tín dụng đưa ra cho khách hàng khi khách hàng thực hiện giao dịch vay vốn.
Cách tính lãi suất thực tế
Lãi suất thực tế được tính bằng xấp xỉ lãi suất danh nghĩa sau khi trừ đi lạm phát. Về cơ bản, lãi suất thực được tính bằng cách lấy lãi suất danh nghĩa trừ đi tỷ lệ lạm phát.
Ví dụ: Nếu khách hàng vay ngân hàng 20 triệu đồng với mức lãi suất là 8% thì lãi suất danh nghĩa là 8%, lạm phát năm đó là 2% thì lãi suất thực tế là 6% (8% – 2%).
Lãi suất thực tế là lãi suất mà nhà đầu tư kỳ vọng nhận được. Chỉ số lạm phát được các nhà đầu tư kỳ vọng khác nhau khi tính toán các khoản đầu tư trong tương lai. Do đó , lãi suất thực tế là con số kỳ vọng mà nhà đầu tư mong đợi nhận được thông qua kỳ vọng về lạm phát.Công thức tính lãi suất thực tế như sau:
1+i= (1+r)(1+E(I))
Trong đó:
- i : lãi suất danh nghĩa.
- r : lãi suất thực tế.
- E(I): tỷ lệ lạm phát kỳ vọng.
Mối quan hệ giữa lãi suất danh nghĩa và lãi suất thực tế
Mối quan hệ giữa lãi suất danh nghĩa và lãi suất thực tế được thể hiện thông qua tỷ lệ lạm phát. Lãi suất danh nghĩa thì không tính đến lạm phát còn lãi suất thực được tính dựa trên lãi suất danh nghĩa và tỷ lệ lạm phát. Mối quan hệ này được thể hiện qua công như sau:
(1 + r)(1 + i) = (1 + R)
Lãi suất thực tế = Lãi suất danh nghĩa – Tỷ lệ lạm phát
Trong đó:
- r là lãi suất thực tế,
- i là tỷ lệ lạm phát
- R là lãi suất danh nghĩa
Trên thực tế, lãi suất thực tế phụ thuộc vào tỷ lệ lạm phát, do đó nhà đầu tư hay khách hàng chỉ biết được chính xác lãi suất thực tế khi kết thúc kỳ đầu tư hoặc vay vốn. Ngược lại, khách hàng cũng như nhà đầu tư sẽ biết được lãi suất danh nghĩa ngay tại thời điểm bắt đầu đầu tư hoặc bắt đầu vay vốn và được thỏa thuận rõ ràng trên hợp đồng tín dụng.
Như vậy với những thông tin cơ bản trên, khách hàng cũng như các nhà đầu tư có thể hiểu được lãi suất danh nghĩa là gì cũng như phân biệt được lãi suất thực tế và lãi suất danh nghĩa. Hy vọng với những thông tin trên khi vay vốn hay đầu tư, khách hàng có thể dễ dàng hiểu được lãi suất thu về hay nghĩa vụ phải trả mang lại lợi ích thực tế như thế nào với mỗi khách hàng, tránh nhầm lẫn giữa lãi suất danh nghĩa và lãi suất thực tế.